Geestelijk verzorger Jamal staat islamitische cliënten bij en slaat een brug tussen culturen

In 2023 is Jamal Mekdadi begonnen als islamitisch geestelijk verzorger bij Amstelring, de eerste met deze specifieke functie. Al ruim 16 jaar werkt hij in de zorg: 'Ik heb lang in de GGZ gewerkt, op verschillende plekken, afdelingen en doelgroepen. Met volwassenen en ouderen, maar ook in de klinische en ambulante zorg en palliatieve zorg.’

'Mijn specialisme omvat niet alleen geestelijke verzorging, maar ook kennis van de islam. Daarnaast spreek ik naast het Nederlands ook vloeiend Arabisch en Berbers, wat een waardevolle aanvulling kan zijn.'

Jamal: ‘Er was eigenlijk niemand binnen Amstelring met deze kennis. Maar Amstelring zag wel de noodzaak om in te spelen op de behoefte van sommige bewoners. Palliatieve zorg voor islamitische ouderen ziet er heel anders uit, dus dat vraagt om de juiste kennis. Ik heb die ervaring en begeleidde eerder al islamitische ouderen in een hospice. Ik heb het team daar en vrijwilligers en hun naasten ook getraind en meer kennis gegeven over de islamitische gebruiken.'

‘De zorg voor ouderen draait in de islam onder meer om spirituele en emotionele ondersteuning. Een gebed of het citeren van verzen uit de Koran kan een stervende patiënt veel troost brengen. Het benadrukt de kracht van spirituele zorg. Dit kom ik dan voor de mensen doen. Binnen de islam ligt bij palliatieve zorg de nadruk op mededogen, compassie, het verlichten van het lijden. De verbinding zoeken met God en het vinden van innerlijke vrede is daarbij essentieel.'

In zijn werk heeft Jamal als geestelijk verzorger ook veel contact met familieleden van cliënten. Hij speelt een belangrijke rol als bemiddelaar. Er spelen soms lastige kwesties, vertelt hij. 'Bijvoorbeeld over morfine. Vanuit het islamitische perspectief is het belangrijk dat iemand zich heel bewust blijft van alles, maar het is hier in Nederland heel normaal om iemand morfine te geven om iemands pijn te verzachten. Zoiets kan voor een conflict zorgen in de familie, omdat de meningen hierover verschillen.'

'Ook andere culturele kwesties vragen soms om wat hulp bij het oplossen. Zo is het in de Marokkaanse cultuur heel normaal om met een groep op bezoek te gaan. 'Maar je kunt niet zomaar met een grote groep mensen op een afdeling langskomen, dat zijn medewerkers vaak niet gewend. Ik leer het team dan ook hoe ze hiermee om kunnen gaan.'

Ook de Nederlandse directheid zorgt soms voor wrijving. 'Een slechtnieuwsgesprek in Nederland is vaak direct en kan voor sommige mensen hard aankomen. Je hoort bijvoorbeeld: je komt te overlijden. Dat komt heel hard binnen bij een islamitische cliënt. Ik zeg liever: de situatie is ernstig en er is veel zorg nodig. Dat klinkt wat milder.'

De communicatie blijft altijd een lastig iets. En hoe kun je een boodschap overbrengen als iemand de Nederlandse taal niet spreekt? Jamal: 'De eerste generatie moslims spreekt nauwelijks Nederlands. Ik spreek Arabisch en Berbers en dat maakt het makkelijker om een verbinding te maken met iemand en het vertrouwen te winnen. Soms zorgt het wegvallen van een oudere in het gezin ook voor een dilemma. Wie is er nu de contactpersoon van de familie? Welke rituelen moeten er voorbereid worden? En wordt iemand in Nederland of het land van herkomst begraven? Dat soort vragen gaan allemaal spelen in het gezin.'

Ook binnen de families zelf ziet Jamal verschillen in hoe de verschillende generaties in het leven staan. 'De traditie is dat Marokkaanse ouderen thuis worden begeleid en ondersteund in de laatste levensfase. Maar de nieuwe generatie ziet dit al anders. En dat begrijp ik ook, ze werken en hebben een gezin. Hoe zorg je dan ook nog voor je ouders?’

In Amsterdam ziet Jamal die verandering al een beetje gebeuren, al heeft hij momenteel maar één cliënt die hij bezoekt. 'Ik denk wel dat de groep islamitische ouderen in de zorg zal toenemen de komende jaren. Ik vind het mooi dat Amstelring oog heeft voor deze doelgroep. Het past ook bij de organisatie, dat ze deze zorg ook willen bieden. De cliënten die ik bezoek of bezocht heb, waren er heel blij mee.'

‘Het werk past goed bij mij. Ik heb van jongs af aan al de wens om in dienst van anderen te zijn.' Jamal groeide op in 2 culturen, en deed een studie in Marokko en in Nederland. 'Ik heb de master Islamkunde en de master Islamitische Geestelijk Verzorging gedaan. Dat heeft me gevormd. Het geeft me veel voldoening als ik iets voor iemand anders kan betekenen. Ik zie mijn werk als een roeping en voel me volledig op mijn plek.’

‘Het blijft een bijzonder moment. Wanneer je zo dichtbij iemand bent in de laatste fase van het leven, en je de gelegenheid hebt om een gebed uit te spreken of verzen uit de Koran te citeren. Op zulke momenten luistert de persoon aandachtig, omringd door een sfeer van vrede. Ze bereiden zich voor om in rust en kalmte terug te keren naar God. Dat is heel bijzonder.’